Szanse i zagrożenia w rozwoju sektora pozarządowego w Polsce

     Poseł Tadeusz Tomaszewski jako poseł sprawozdawca podczas posiedzenia Sejmu w dniu 6 marca 2013 roku przedstawił szanse i zagrożenia w rozwoju sektroa pozarządowego w Polsce.

, a państwo, czyli, krótko mówiąc, sa­morząd, daje na przykład sprzęt, daje część środków finansowych. W 2011 r. 122 urzędy odpowiedziały, że wpłynęły te wnioski. Ale niepokojące jest to, że w 2010 r. tych wniosków – umowy zostały zawarte wcześniej – było 858, a w 2011 r. – 528. Trochę to spadło i dla mnie odpowiedź jest prosta: Samorząd ma mniej pieniędzy, w związku z powyższym w mniej­szym stopniu może odpowiadać na inicjatywy lo­kalne.

Bardzo istotnym elementem dialogu między sek­torem pozarządowym a administracją publiczną, w szczególności administracją samorządową, są pro­gramy współpracy z organizacjami pozarządowymi. Te programy współpracy są obowiązkowe dla admi­nistracji samorządowej i fakultatywne dla admini­stracji rządowej. Zgodnie z istniejącym prawem obo­wiązkowo co roku samorząd taki program musi przy­jąć, może też prowadzić programy wieloletnie. Dzisiaj kluczem jest jakby walka o podniesienie jakości tych programów poprzez zwiększony udział czynnika po­zarządowego, społecznego, w konsultacji tych progra­mów. To nie może być program prawnika gminnego i szybkie, formalne przeprowadzenie tego przez sesję, ale to musi być poprzedzone konsultacjami. Tutaj, można powiedzieć, robimy pewne postępy, bo w 2010 r. takich sformalizowanych, udokumentowanych kon­sultacji było 688, w 2011 r. – ponad 1200, na 2164 samorządy, które odpowiedziały. Widzimy, że jeszcze daleko nam do tego, bo przecież to są dane, które są wynikiem odpowiedzi samorządów. W związku z po­wyższym przecież nikt im nie powiedział, że nie mają napisać, że konsultują te programy. A więc tutaj mamy wiele do zrobienia. Zgadzam się z panem mi­nistrem, że już ponad 90% samorządów uchwala te programy, część z nich, 15–17%, ma programy wielo­letnie.

Ważną instytucją dialogu bezpośredniego między sektorem publicznym a organizacjami pozarządowy­mi są rady działalności pożytku publicznego. Rady działalności pożytku publicznego zgodnie z ustawą są, jeśli chodzi o kontakt z samorządem, fakultatyw­ne, jeśli chodzi o rząd – również, natomiast funkcjo­nuje Rada Działalności Pożytku Publicznego. Na wniosek co najmniej 50 organizacji pozarządowych mogą funkcjonować gminne, powiatowe i wojewódz­kie rady działalności pożytku publicznego.

Jeśli chodzi Radę Działalności Pożytku Publicz­nego, jakie są wnioski z funkcjonowania tego gre­mium jako miejsca, w którym następuje dialog mię­dzy stroną samorządową, stroną pozarządową a stro­ną rządową? Panie ministrze, pan jest jedynym, który w tej radzie był przez całą poprzednią kaden­cję. Pozostali członkowie rządu zmieniają się jak rę­kawiczki. W związku z powyższym nie dziwię się panu, że nie może mieć pan stałego partnera w mi­nistrze finansów, te propozycje, które są zgłaszane przez sektor, nie są tam przedmiotem skutecznych obrad, takich, żeby wychodziło to dalej, dlatego że nie ma pan partnerów, wszystkie ministerstwa – jak prześledzicie to państwo –wymieniały tam swoich przedstawicieli. Obawiam się… Tam nie ma diety, nie jest to rada nadzorcza, dostaje pan tych wicemini­strów, oni szybko się wymieniają, przychodzą, są, funkcjonowanie tam jest dla nich pewno jakąś uciąż­liwością, stąd tak szybko się zmieniają. Dlatego też trzeba większej powagi, jeśli chodzi o sektor samo­rządowy i rządowy, bo akurat jeśli chodzi o tamten obszar, nie umiem ocenić, jaka była aktywność jego przedstawicieli, bo ze sprawozdania to nie wynika, ale przynajmniej się nie zmieniali, była tutaj pew­ność. Mam nadzieję, że pan minister, dbając o prestiż własny, jako minister, jako człowiek, który jest rów­nież współprzewodniczącym tego gremium, ale też jako pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnospraw­nych odpowiadający w rządzie za dialog z sektorem, dopilnuje, żeby pozostali również tak traktowali swo­je obowiązki jak minister do tego wyznaczony.

Rady działalności pożytku publicznego, jak wy­nika z informacji, w 2011 r. funkcjonowały w 128 organach administracji samorządowej i 3 urzędach rządowych – 3 urzędach rządowych. Przypomnę, że to oczywiście nie jest obligatoryjne, ale myślę, że też wymaga pracy. Tak jak wspomniałem, drastycznie spadła liczba zespołów doradczych przy urzędach administracji publicznej – w 2011 r. wynosiła 1646, a w 2010 r. – 3,2 tys., czyli spadła prawie o 50%. Dialog więdnie. Niestety to wynika ze sprawozda­nia, które państwo przedstawiliście. Nie ma goto­wości do systemowej współpracy, czyli stałych pro­gramów, nie ma gotowości do powołania na przy­kład stałych rad, ale też wszystkich innych form jest o połowę mniej.

Co się wydarzyło? Na pewno jedną z przyczyn jest to, że w administracji rządowej mamy mniej środków finansowych na tę współpracę. Rzeczywiście bowiem jest tak, jeśli popatrzymy również na to, co zostało przedstawione, że w 2007 r. administracja rządowa przekazała do dyspozycji sektora pozarządowego za­równo w formie konkursów, jak i w innych formach 3,8 mld, natomiast w 2011 r. – str. 121 sprawozdania – 600 mln. Wobec tego jest pewne, nie ma tu przed­miotu rozmowy, że jest mniej tych zespołów. Nato­miast prawdą jest, że wzrastała ilość środków finan­sowych, jeśli chodzi o samorządy. W 2011 r. były 4,2 mld zł. Natomiast w 2012 r. i w projekcie dotyczącym 2013 r. nastąpił zjazd, który wynika nie z niechęci, tylko z tego, że samorząd po prostu ma więcej zadań, a mniej pieniędzy itd.