Data dodania: 2012-09-03
Jest to inicjatywa obywatelska realizowana jako jedno z działań ogólnopolskich organizacji samorządowych, w tym Związku Miast Polskich, w obronie finansów gmin i powiatów.
Obecnie Komitet Inicjatywy Ustawodawczej uzyskał już pozytywną decyzję Pani Marszałek Sejmu, co pozwala na uruchomienie ogólnopolskiej akcji organizacyjnej i informacyjnej.
Na czym polega problem?
Samorządy biją na alarm, ponieważ decyzje władz centralnych – podejmowane na przestrzeni ostatnich kilku lat - zaburzyły równowagę finansową gmin, powiatów i województw – tym samym państwa.
Co najmniej 8 mld złotych! rocznie tracą polskie gminy w skutek zmian ustawowych.
Kwota ta dotyczy jedynie tych zmian, których konsekwencje finansowe zostały oszacowane przez instytucje rządowe. W rzeczywistości są one jeszcze większe.
W latach 2005 – 2011 władze centralne wprowadziły liczne zmiany ustawowe, które:
Ø spowodowały zmniejszenie dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego.
Ø Jednocześnie przekazały im nowe zadania albo rozszerzyły zakres dotychczas realizowanych zadań bez odpowiedniego zabezpieczenia ich finansowania.
Najpoważniejsze negatywne skutki finansowe dla samorządów, wynoszące 6,8 miliarda złotych rocznie, spowodowały:
1. zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, uchwalone w roku 2006 i 2007, tj.:
Ø nowa, dwustopniowa skala podatkowa;
Ø ulgi „prorodzinne”
2. usunięcie z ustawy o dochodach jst obowiązującą wcześniej zasadę rekompensowania ubytków, jakie w ich dochodach własnych powodują zmiany prawne uchwalane przez sejm.
Osłabienie dochodów własnych JST, przy jednoczesnym wzroście zadań własnychoraz obowiązków związanych z wykorzystaniem przez Polskę funduszy UE, spowodowało konieczność uzupełnienia luki w finansach samorządowych ze środków zwrotnych.
Deficyt podsektora samorządowego, wcześniej nieznaczny, osiągnął w latach 2009 - 2011poziom ok. 1% PKB. Dług samorządów wzrósł na koniec 2011 r. do poziomu 64,2 mld zł (37,5% wykonanych dochodów).
Stanowi to 7,9% polskiego długu publicznego.
Samorządowcy oceniają, że ciągłe zmiany legislacyjne działają jak zaciągnięty hamulec ręczny dla samorządów.
Najpoważniejszym skutkiem nieprzemyślanych decyzji ustawodawczych będzie zmniejszenie poziomu inwestycji lokalnych i regionalnych, a więc zahamowanie rozwoju Polski. Zbliża się nowa perspektywa unijna, a za nią kolejne środki, które Polska będzie miała szansę wykorzystać na inwestycje, ale wymagają one współfinansowania.
Jednak zagrożone są nie tylko inwestycje. Oprócz spadku inwestycji zagrożona jest bieżąca realizacja zdań własnych gmin, powiatów i województw,czyli obsługa mieszkańców.
Samorządy doszły wspólnie do wniosku, że dłużej tak nie można trwać, że nie może być takiej sytuacji, że rząd przekazuje nam zadania niedofinansowane, udaje, że je dofinansowuje, a musimy przed obywatelami odpowiadać za rzeczywistość.
Projekt zmiany ustawy o dochodach jst przewiduje:
a) zwiększenie udziału gmin w podatku PIT z 39,34 do 48,78 %
b) zwiększenie udziałów powiatów w podatku PIT z 10,25 do 13,03 %
c) zwiększenie udziałów województw w podatku PIT z 1,60 do 2,03 %
d) wprowadzenie nowej, ekologicznej części subwencji ogólnej dla tych gmin, na terenie których występują prawnie chronione obiekty lub obszary o szczególnych walorach przyrodniczych, co ogranicza lokalne możliwości rozwojowe
e) przywrócenie obowiązującej do końca 2003r. zasady rekompensowania JST ubytków, jakie w ich dochodach własnych powodują zmiany prawne,
Celem ustawy jest częściowe wyrównanie ubytków w dochodachjednostek samorządu terytorialnego, spowodowanych wprowadzeniem w latach 2005-2011 wielu zmian w ustawach.
Łączny wynik finansowy tych zmian - w warunkach roku 2011 - wyniesie łącznie dla wszystkich samorządów 8 mld zł. rocznie.
Skutki gospodarcze
Projektowane zmiany przyniosą znaczące efekty gospodarcze, ponieważ wszystkie środki, które trafią z powrotem do samorządów gmin, powiatów i województw, zostaną zainwestowane. Beneficjentami takiego rozwiązania będą nie tylko te społeczności, ale także podmioty gospodarcze na ich terenie, a przede wszystkim obywatele, dla których będzie więcej miejsc pracy.
Zainwestowanie dodatkowych 8 mld zł przyniesie też wzrost podatku VAT, który w całości wpływa do budżetu państwa (co najmniej 1,5 mld zł), jak również wzrost wpływów z podatków dochodowych, które w większości zasilają budżet centralny, ale ważna ich część stanowi dochody JST.
4.3. Skutki finansowe